Türkiye İş Bankası A.Ş.
31.12.2015 Tarihli Konsolide Olmayan Finansal Rapor
100 İş Bankası
2015 Faaliyet Raporu
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: MUHASEBE POLİTİKALARINA İLİŞKİN AÇIKLAMALAR
I. Sunum Esaslarına İlişkin Açıklamalar
Bu raporda yer alan konsolide olmayan finansal tablolar ile bunlara ilişkin açıklama ve dipnotlar, Bankaların Muhasebe Uygulamalarına ve Belgelerin Saklanmasına İlişkin Usul ve Esaslar
Hakkında Yönetmelik ve BDDK tarafından bankaların muhasebe ve finansal raporlama esaslarına ilişkin yayımlanan diğer yönetmelik, tebliğ, açıklama ve genelgeleri ve bunlar ile
düzenlenmeyen konularda Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yayımlanan Türkiye Muhasebe Standartları hükümlerine (bundan sonra hep birlikte
“BDDK Muhasebe ve Finansal Raporlama Mevzuatı” olarak anılacaktır) uygun olarak hazırlanmıştır. Cari dönemde, detayları Üçüncü Bölüm XIII no.lu dipnotta belirtildiği üzere, maddi
duran varlıklar altında izlenen Banka kullanımındaki gayrimenkullerin değerlemesine ilişkin muhasebe politikasında maliyet modelinden yeniden değerleme modeline geçilmiş olması
dışında, uygulanan muhasebe politikaları önceki dönem finansal tabloları ile uyumludur.
İzlenen muhasebe politikaları ile finansal tabloların hazırlanmasında kullanılan değerleme esasları aşağıda detaylı olarak sunulmuştur.
II. Finansal Araçların Kullanım Stratejisi ve Yabancı Para Cinsinden İşlemlere İlişkin Açıklamalar
1. Banka’nın Finansal Araçlara İlişkin Stratejileri
Banka’nın temel faaliyet alanları özel, bireysel, ticari ve kurumsal bankacılık, para piyasaları ve menkul kıymet piyasası işlemleri ile uluslararası bankacılık hizmetlerine yönelik faaliyetleri
kapsamaktadır.
Bankacılık sisteminin genel pasif yapısına paralel olarak Banka bilançosunun pasifi ağırlıklı olarak kısa vadeli mevduat ile orta ve uzun vadeli diğer kaynaklardan oluşmaktadır. Bu
durumun yaratabileceği likidite riski ise mevduatın sürekliliğinin yanı sıra yaygın muhabir ağı, piyasa yapıcılığı (Banka piyasa yapıcısı bankalar arasındadır) ve Türkiye Cumhuriyet Merkez
Bankası’nın (TCMB) likidite imkanlarının kullanımı sayesinde rahatlıkla kontrol altında tutulabilmekte, Banka ve sistem likiditesi bu bakımdan sürekli olarak izlenmektedir. Diğer taraftan,
döviz cinsi bazında oluşan likidite ihtiyaçları para piyasaları ve para swapları vasıtasıyla giderilmektedir.
Toplanan kaynaklar büyük oranda sabit faizli olup, sektör gelişmeleri yakından izlenerek alternatif yatırım araçlarının getirilerine göre hem sabit hem de değişken faizli plasmanlar
yapılmaktadır.
Plasman çalışmalarında emniyet ilkesi ön planda tutulmakta, plasmanlar vade yapısı da dikkate alınarak yüksek getirili ve düşük riskli varlıklara yöneltilmektedir. Bunun gereği
olarak uzun vadeli plasmanlarda genel olarak yüksek getiriyi amaçlayan fiyatlama politikası uygulanmakta ve faiz dışı gelir yaratma imkanlarının azami ölçüde kullanılmasına dikkat
edilmektedir. Banka, kredilere ilişkin stratejisini, uluslararası ve ulusal ekonomik verileri ve beklentileri, piyasa koşullarını, mevcut ve potansiyel kredi müşterilerinin beklentilerini ve
eğilimlerini, faiz-likidite-kur-kredi vb. riskleri göz önüne alarak belirlemektedir. Ayrıca, Banka bilanço yönetiminde de bu strateji paralelinde ve yasal limitler dahilinde hareket etmektedir.
Bilanço büyüklüklerine ilişkin temel hedefler bütçeleme çalışmaları sonrasında oluşturulan uzun vadeli planlarla ortaya konulmakta, para ve sermaye piyasalarındaki kısa vadeli kur, faiz
ve fiyat hareketleri karşısında söz konusu planlar ve piyasa koşullarının seyrine göre pozisyon alınmaktadır.
Piyasalardaki kur, faiz ve fiyat hareketleri anlık olarak takip edilmekte, pozisyon alınırken yasal sınırların yanında Banka’nın kendine özgü işlem ve kontrol limitleri de etkin şekilde
izlenmekte, limit aşımlarına sebebiyet verilmemektedir.
Banka’nın aktif-pasif yönetimi, özkaynak imkanları dahilinde likidite riski, faiz oranı riski, kur riski ve kredi riskini belli sınırlar içinde tutmak ve karlılığı maksimize etmek amacıyla Aktif-
Pasif Komitesi tarafından Yönetim Kurulu’nca belirlenen risk limitleri dahilinde yürütülmektedir.
2. Yabancı Para İşlemlerle İlgili Açıklamalar
Bilançoda yer alan yabancı para parasal varlık ve yükümlülükler bilanço tarihinde geçerli olan kurlar kullanılarak TL’ye çevrilmiştir. Gerçeğe uygun değerden ölçülen yabancı para
birimindeki parasal olmayan kalemler gerçeğe uygun değerin belirlendiği tarihteki döviz kurları kullanılarak çevrilir. Parasal kalemlerin çevrimden veya tahsil ve tediyelerinden
kaynaklanan kur farkları gelir tablosunda yer almaktadır.
Yurt dışında kurulu ortaklıklardaki net yatırımlar “TMS 21-Kur Değişiminin Etkileri” uyarınca parasal olmayan kalem olarak değerlendirilip tarihi maliyet cinsinden ölçülerek
işlem tarihindeki döviz kurları ile Türk Parasına dönüştürülmekte ve yine “TMS 29-Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama” gereğince, işlem tarihi ile enflasyon
muhasebesinin en son uygulandığı 31.12.2004 tarihleri arasında geçerli enflasyon endeksleri kullanılarak endekslenmiş değeri hesaplanıp varsa kalıcı değer düşüş karşılıkları ayrılarak
muhasebeleştirilmektedir.
Banka’nın yurt dışında kurulu şubelerinin finansal tabloları faaliyette bulundukları temel ekonomik çevrede geçerli olan para birimi ile düzenlenmekte, Banka’nın geçerli para birimi olan
ve finansal tablolar için sunum birimi olarak kullanılan TL cinsinden ifade edilmektedir. Yurt dışında kurulu şubelerin varlık ve yükümlülüklerinin TL’ye çevrilmesinde Banka’nın dönem
sonu kapanış kurları, gelir ve giderlerin çevrilmesinde ise işlem tarihindeki kurlar dikkate alınmaktadır. TL’ye dönüştürme işlemlerinden doğan tüm kur farkları özkaynaklar altında “Diğer
Kar Yedekleri” hesabında izlenmektedir.
III. İştirak ve Bağlı Ortaklıklara İlişkin Açıklamalar
Bağlı ortaklıklar ve iştirakler, sırasıyla, “TMS 27-Bireysel Finansal Tablolar” ve “TMS 28- İştiraklerdeki ve İş Ortaklıklarındaki Yatırımlar” çerçevesinde muhasebeleştirilmektedir. Bağlı
ortaklıklar ve iştirakler; hisse senetleri aktif bir piyasada (borsada) işlem gören yatırımlar vehisse senetleri aktif bir piyasada (borsada) işlem görmeyen yatırımlar olarak kategorize
edilmektedir.Hisse senetleri aktif bir piyasada (borsada) işlem gören yatırımlar söz konusu piyasadaki (borsadaki) kayıtlı fiyatları dikkate alınarak gerçeğe uygun değerleri ile finansal
tablolara yansıtılmaktadır. Hisse senetleri aktif bir piyasada (borsada) işlem görmeyen yatırımlarise elde etme maliyetleri üzerinden izlenmekte, varsa değer azalış karşılıkları
düşüldükten sonra maliyet bedelleri ile finansal tablolarda gösterilmektedir.
IV. Vadeli İşlem ve Opsiyon Sözleşmeleri ile Türev Ürünlere İlişkin Açıklamalar
Banka’nın türev işlemlerini ağırlıklı olarak para ve faiz swapları, vadeli döviz alım-satım işlemleri ile para ve faiz opsiyonları oluşturmaktadır. Banka’nın ana sözleşmeden ayrıştırılmak
suretiyle oluşturulan türev ürünleri bulunmamaktadır.
Türev işlemler, sözleşme tarihindeki gerçeğe uygun değerleri ile kayıt altına alınmakta, ayrıca bu işlemlerden doğan alacak ve borçlar nazım hesaplarda izlenmektedir. Türev işlemler
kayda alınmalarından sonraki raporlama dönemlerinde gerçeğe uygun değerleri ile değerlenmekte ve değerleme farkının pozitif ya da negatif olmasına göre söz konusu farklar
“Alım Satım Amaçlı Türev Finansal Varlıklar” veya “Alım Satım Amaçlı Türev Finansal Borçlar” hesaplarında gösterilmektedir. Bazı türev işlemler ekonomik olarak riskten korunma
sağlamakla birlikte, finansal riskten korunma muhasebesine (hedge) uygun kalem olarak tanımlanması için gereken tüm koşullar yerine getirilmediği için, “TMS 39-Finansal Araçlar:
Muhasebeleştirme ve Ölçme” kapsamında alım satım amaçlı olarak muhasebeleştirilmektedir. Türev işlemlerin değerlemesi sonucunda ortaya çıkan değerleme farkları kar zarar tablosu
ile ilişkilendirilmektedir.
Öte yandan, Nazım Hesaplar Tablosu’nda, Banka’ya varlık oluşturan opsiyon işlemleri “alım”, yükümlülük oluşturanlar ise “satım” satırlarında gösterilmektedir.
V. Faiz Gelir ve Giderlerine İlişkin Açıklamalar
Faiz gelirleri ve giderleri “TMS 39-Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme” çerçevesinde etkin faiz (finansal varlığın ya da yükümlülüğün gelecekteki nakit akımlarını bugünkü net
defter değerine eşitleyen oran) yöntemi ile tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmektedir.
Donuk alacak haline gelmiş kredilerin ve diğer alacakların faiz tahakkuk ve reeskontları iptal edilmekte ve söz konusu tutarlar tahsil edilene kadar faiz gelirleri dışında tutulmaktadır.
