Türkiye İş Bankası A.Ş.
31.12.2015 Tarihli Konsolide Finansal Rapor
179
Finansal Bilgiler ve Risk Yönetimi
2. Menkul Değerler:
a. Gerçeğe Uygun Değer Farkı Kar/Zarara Yansıtılan Finansal Varlıklara İlişkin Açıklamalar:
a.1.
Alım Satım Amaçlı Finansal Varlıklar:
Alım satım amaçlı finansal varlıklar, piyasada kısa dönemde oluşan fiyat ve benzeri unsurlardaki dalgalanmalardan kar sağlama amacıyla elde edilen veya elde edilme nedeninden
bağımsız olarak kısa dönemde kar sağlamaya yönelik bir portföyün parçası olan menkul değerlerdir.
Alım satım amaçlı finansal varlıklar, bilançoya gerçeğe uygun değerleri ile yansıtılmakta ve kayda alınmalarını müteakiben gerçeğe uygun değerleri üzerinden değerlemeye tabi
tutulmaktadır. Gerçeğe uygun değere esas teşkil eden fiyat oluşumlarının aktif piyasa koşulları içerisinde gerçekleşmemesi durumunda gerçeğe uygun değerin güvenilir bir şekilde
belirlenmediği kabul edilmekte ve iç verim oranı kullanılarak “İskonto Edilmiş Değer” gerçeğe uygun değer olarak dikkate alınmaktadır.
Alım satım amaçlı finansal varlıkların değerlemesi sonucunda oluşan kazanç ya da kayıplar kar/zarar hesaplarına yansıtılmaktadır. Tekdüzen Hesap Planı (THP) açıklamaları
doğrultusunda finansal varlığın elde etme maliyeti ile iskonto edilmiş değeri arasındaki olumlu fark “Faiz Gelirleri”, varlığın gerçeğe uygun değerinin iskonto edilmiş değerin üzerinde
olması halinde aradaki olumlu fark “Sermaye Piyasası İşlemleri Karları” hesabına gerçeğe uygun değerin iskonto edilmiş değerin altında olması halinde ise iskonto edilmiş değer ile
gerçeğe uygun değer arasındaki olumsuz fark “Sermaye Piyasası İşlemleri Zararları” hesabına kaydedilmektedir. Finansal varlığın vadesinden önce elden çıkarılması durumunda ise,
oluşan kazanç veya kayıplar aynı esaslar çerçevesinde muhasebeleştirilmektedir.
a.2.
Gerçeğe Uygun Değer Farkı Kar/Zarara Yansıtılan Olarak Sınıflandırılan Finansal Varlıklar:
Gerçeğe uygun değer farkı kar/zarara yansıtılan olarak sınıflandırılan finansal varlıklar, alım satım amaçlı olarak edinilmeyen, ancak ilk muhasebeleştirme sırasında gerçeğe uygun değer
farkı kar/zarara yansıtılacak şekilde sınıflandırılan finansal varlıkları ifade etmektedir. Söz konusu varlıkların gerçeğe uygun değer farklarının muhasebeleştirilmesi alım satım amaçlı
finansal varlıklar ile aynı şekilde gerçekleştirilmektedir.
b. Satılmaya Hazır Finansal Varlıklara ve Vadeye Kadar Elde Tutulacak Yatırımlara İlişkin Açıklamalar:
b.1.
Satılmaya Hazır Finansal Varlıklara İlişkin Açıklamalar:
Satılmaya hazır finansal varlıklar, banka kaynaklı krediler ve alacaklar ile vadeye kadar elde tutulacaklar ve gerçeğe uygun değer farkı kar/zarara yansıtılan olarak sınıflandırılanlar dışında
kalan türev olmayan finansal varlıkları ifade etmektedir. Satılmaya hazır finansal varlıkların işlemmaliyetleri dahil olmak üzere ilk muhasebeleştirilmesi ve müteakip değerlemesi gerçeğe
uygun değer esasına göre yapılmakta olup, iç verim oranı kullanılarak iskonto edilen değer ile maliyet arasındaki fark kar/zarara yansıtılmaktadır. Satılmaya hazır menkul değerlerin
gerçeğe uygun değerlerinin tespitinde piyasada oluşan fiyatlar dikkate alınmakta, fiyat oluşumlarının aktif piyasa koşulları içerisinde gerçekleşmemesi ve gerçeğe uygun değerin
güvenilir bir şekilde belirlenemediğinin değerlendirildiği durumlarda iç verim yöntemi ile hesaplanan iskonto edilmiş değer gerçeğe uygun değer olarak kabul edilmektedir. Satılmaya
hazır finansal varlıkların gerçeğe uygun değerlerindeki değişikliklerden kaynaklanan gerçekleşmemiş kar ve zararlar, ilgili finansal varlığa karşılık gelen değerin tahsili, varlığın satılması,
elden çıkarılması veya zafiyete uğraması durumlarından birinin gerçekleşmesine kadar dönemin gelir tablosuna yansıtılmamakta ve özkaynaklar içindeki “Menkul Değerler Değerleme
Farkları” hesabında izlenmektedir. İlgili varlığın değerinin tahsil edilmesi veya elden çıkarılması durumunda gerçeğe uygun değer uygulaması sonucunda özkaynak hesaplarında oluşan
gerçeğe uygun değer farkları gelir tablosuna yansıtılmaktadır.
b.2.
Vadeye Kadar Elde Tutulacak Yatırımlara İlişkin Açıklamalar:
Vadeye kadar elde tutulacak yatırımlar, vadesine kadar saklama niyetiyle elde tutulan ve fonlama kabiliyeti dahil olmak üzere vade sonuna kadar elde tutulabilmesi için gerekli koşulların
sağlanmış olduğu, sabit veya belirlenebilir ödemeleri ile sabit vadesi bulunan, ilk muhasebeleştirme sırasında gerçeğe uygun değer farkı kar/zarara yansıtılan olarak sınıflandırılan
finansal varlıklar ile satılmaya hazır olarak tanımlanan ve banka kaynaklı krediler ve alacaklar dışında kalan türev olmayan finansal varlıkları ifade etmektedir. İlk kayıtları işlemmaliyetleri
de dahil olmak üzere gerçeğe uygun değerleri üzerinden yapılan vadeye kadar elde tutulacak yatırımlar, varsa değer azalışı için ayrılan karşılığın düşülmesinden sonra, iç verim yöntemi
kullanılarak iskonto edilmiş maliyeti ile değerlemeye tabi tutulmaktadır. Vadeye kadar elde tutulacak yatırımların kazanılmış olan faiz gelirleri, gelir tablosunda “Faiz Geliri” olarak
muhasebeleştirilmektedir.
Grubun önceden vadeye kadar elde tutulacak yatırımlar arasında sınıflandırılan ancak, sınıflandırma esaslarına uyulmadığından iki yıl boyunca bu sınıflandırmaya tabi tutulmayacak
finansal varlığı bulunmamaktadır.
3. Krediler ve Alacaklar:
Krediler ve alacaklar, borçluya para, mal veya hizmet sağlama yoluyla yaratılan, sabit veya belirlenebilir nitelikte ödemelere sahip olan ve aktif bir piyasada işlem görmeyen finansal
varlıklardır.
Krediler ve alacakların ilk kayıtları elde etme maliyeti üzerinden yapılmakta ve müteakiben iç verim yöntemi kullanılarak iskonto edilmiş bedelleri ile değerlenmektedir.
Nakdi krediler içerisinde izlenen bireysel ve ticari krediler içeriklerine göre orijinal vadeleri ile muhasebeleştirilmektedir.
Dövize endeksli krediler, açılış tarihindeki kurdan Türk Lirası’na çevrilerek Türk Parası (TP) hesaplarda izlenmekte, müteakip dönemlerde ise ilgili dönem kurlarının başlangıç kurlarının
üzerinde veya altında olması durumuna göre kredinin anapara tutarında meydana gelen artış ya da azalışlar gelir-gider hesaplarına kaydedilmektedir. Geri ödemeler, geri ödeme
tarihindeki kur üzerinden hesaplanmakta, oluşan kur farkları “Kambiyo İşlemleri Karı/Zararı” hesaplarına yansıtılmaktadır.
VIII. Finansal Varlıklarda Değer Düşüklüğüne İlişkin Açıklamalar
Grup firmalarınca her bilanço döneminde, bir finansal varlık veya finansal varlık grubunun değer düşüklüğüne uğradığına ilişkin ortada tarafsız göstergelerin bulunup bulunmadığı
hususu değerlendirilir. Anılan türden bir göstergenin mevcut olması durumunda ilgili değer düşüklüğü tutarı tespit edilir.
Bir finansal varlık veya finansal varlık grubu, yalnızca ilgili varlığın ilk muhasebeleştirilmesinden sonra bir veya birden fazla olayın (zarar/kayıp olayı) meydana geldiğine ve söz
konusu zarar olayının (veya olaylarının) ilgili finansal varlığın veya varlık grubunun güvenilir bir biçimde tahmin edilebilen gelecekteki nakit akışları üzerindeki etkisi sonucunda değer
düşüklüğüne uğradığına ilişkin tarafsız bir göstergenin bulunması durumunda değer düşüklüğüne uğrar ve değer düşüklüğü zararı oluşur. İleride meydana gelecek olaylar sonucunda
oluşması muhtemel kayıplar, olasılığın yüksekliğine bakılmaksızın muhasebeleştirilmez.
Vadeye kadar elde tutulacak yatırımlara ilişkin değer düşüklüğü zararı meydana gelmesi durumunda, ilgili zararın tutarı, gelecekteki tahmini nakit akışlarının finansal varlığın orijinal faiz
oranı üzerinden iskonto edilerek hesaplanan bugünkü değeri ile defter değeri arasındaki fark olarak ölçülmekte, söz konusu fark tutarının zarar olarak muhasebeleştirilmesi yoluyla
da varlığın defter değeri azaltılmaktadır. Müteakip dönemlerde, değer düşüklüğü tutarının azalması durumunda, daha önce muhasebeleştirilmiş bulunan değer düşüklüğü zararı iptal
edilmektedir.
Gerçeğe uygun değer üzerinden muhasebeleştirilen ve değer artış veya azalışları özkaynaklarda izlenen satılmaya hazır finansal varlıkların değer düşüklüğüne uğraması durumunda,
birikmiş kar veya zarar kayıtları özkaynak kalemlerinden çıkarılarak dönem net kar/zararında gösterilmektedir. Zarar kaydı yapılan dönemi izleyen hesap dönemlerinde, varlığın gerçeğe
uygun değerinde bir artış gerçekleşmesi durumunda, değer artışları özkaynaklar altında muhasebeleştirilmektedir.
